Transformasi digital bantu bangunkan bandar pintar mampan dan berdaya saing

Dalam era urbanisasi yang pesat dewasa ini, transformasi digital telah menjadi pemacu utama inovasi di bandar pintar di seluruh dunia. Asia Tenggara, khususnya Malaysia, perlu berada di barisan hadapan dalam transformasi ini. Konsep bandar pintar, yang mana teknologi canggih, analitik data dan penyelesaian berasaskan Internet Pelbagai Benda (IoT) bergabung untuk mengoptimumkan kehidupan bandar telah mendapat perhatian di rantau ini. Dalam konteks ini, pendekatan Penta-Helix telah muncul sebagai rangka kerja yang baik untuk memupuk kerjasama antara lima pihak berkepentingan utama. Penta-Helix dalam bandar pintar merujuk kepada model kerjasama antara lima pemangku kepentingan utama iaitu kerajaan, industri atau perniagaan, akademia, masyarakat dan media. Transformasi digital bukan sekadar penerapan teknologi tetapi juga melibatkan pemikiran semula dalam tadbir urus, model perniagaan dan penglibatan masyarakat melalui penyelesaian digital. Dalam konteks bandar pintar, transformasi ini membolehkan pengambilan keputusan berasaskan data masa nyata, meningkatkan kecekapan bandar dan membentuk komuniti yang lebih berdaya tahan. Dengan memanfaatkan transformasi digital merentasi sektor-sektor ini, Malaysia dan negara-negara ASEAN berada dalam kedudukan yang lebih baik untuk mewujudkan bandar yang lebih pintar dan mampan.

Transformasi digital di Malaysia dalam pembangunan bandar pintar

Malaysia telah proaktif dalam usaha mengubah bandar-bandar menjadi hab pintar dan bersambung. Komitmen negara terhadap pendigitalan dan inovasi bandar terbukti dalam inisiatif seperti ‘Pelan Induk Bandar Pintar’ di bawah Rancangan Malaysia ke-11 dan ke-12. Inisiatif ini menggunakan teknologi digital canggih seperti kecerdasan buatan (AI), data besar, pengkomputeran awan dan IoT untuk menangani cabaran bandar seperti kesesakan lalu lintas, pencemaran, pengurusan sisa dan kecekapan tenaga. Pada terasnya, transformasi digital dalam bandar pintar Malaysia adalah mengenai penyepaduan ekosistem digital yang menghubungkan perkhidmatan kerajaan, perniagaan dan rakyat dengan lancar. Dengan menggabungkan AI, IoT dan analitik data dalam pengurusan bandar, bandar boleh beralih daripada tadbir urus reaktif kepada tadbir urus proaktif, meningkatkan kemampanan dan kecekapan.

Dimensi transformasi digital adalah pusat kepada matlamat bandar pintar Malaysia, ini membolehkan bandar menjadi lebih responsif dan adaptif terhadap keperluan rakyat. Dengan menggunakan analitik data, agensi kerajaan boleh mengoptimumkan perkhidmatan secara masa nyata, meramalkan isu seperti kesesakan lalu lintas dan menanganinya secara proaktif. Begitu juga, perniagaan boleh memanfaatkan teknologi digital untuk meningkatkan kecekapan operasi dan mencipta penyelesaian baharu untuk pembangunan bandar. Sebagai contoh, usaha Kuala Lumpur dalam mengintegrasikan sistem berasaskan AI untuk pengurusan lalu lintas dan pemuliharaan tenaga mencerminkan visi Malaysia untuk masa depan digital yang berterusan. Ini menunjukkan bagaimana transformasi digital membolehkan kawasan bandar melangkaui projek infrastruktur tradisional kepada model tadbir urus yang lebih saling berhubung dan berasaskan data, justeru ia meningkatkan penyampaian perkhidmatan awam dan pertumbuhan ekonomi. Dorongan untuk infrastruktur berasaskan IoT yang menyokong pencahayaan pintar, pengurusan sisa dan penggunaan tenaga sedang mengubah landskap bandar, membawa negara lebih dekat ke arah visi bandar pintar yang sebenar.

Kerjasama antara lima pihak berkepentingan utama dalam memacu transformasi digital

Pendekatan rangka kerja yang memupuk kerjasama antara lima sektor utama, masing-masing memainkan peranan penting dalam mempercepatkan transformasi digital bandar pintar. Kerajaan selaku pentadbir utama sesebuah negara, adalah pusat kepada transformasi digital dengan menetapkan dasar, rangka kerja peraturan dan piawaian yang betul bagi pembangunan bandar pintar. Di Malaysia, dasar “Ekonomi Digital Nasional dan Revolusi Perindustrian Ke-4 (4IR)” diwujudkan dengan bertujuan untuk meletakkan negara sebagai peneraju global dalam transformasi digital. Satu inisiatif utama di bawah rangka kerja ini ialah pengenalan sistem ID Digital Malaysia, yang bertujuan untuk memperkemas akses rakyat kepada perkhidmatan e-kerajaan sambil mengukuhkan langkah-langkah keselamatan siber dalam transaksi digital.

Industri dan sektor swasta amat penting dalam penyepaduan teknologi digital ke dalam infrastruktur bandar. Syarikat menyediakan teknologi dan penyelesaian yang menyokong inovasi bandar pintar, dari platform pengkomputeran awan sehinggalah kepada penderia atau sensor IoT. Syarikat utama seperti Telekom Malaysia, Petronas dan MDEC aktif dalam memacu penggunaan digital melalui penerapan teknologi canggih dalam bidang seperti kediaman pintar, penyelesaian tenaga digital dan sistem e-tadbir urus.

Dari aspek akademia, universiti dan institusi penyelidikan adalah nadi kepada proses transformasi digital ini. Mereka menjana pengetahuan yang mendorong kemajuan teknologi dan melatih tenaga kerja yang diperlukan untuk melaksanakannya. Institusi pengajian tinggi perlu memainkan peranan penting dalam penyelidikan, membangunkan penyelesaian digital untuk bandar pintar dan melatih generasi profesional dalam sains data, AI dan keselamatan siber.

Transformasi digital harus bersifat inklusif bagi mengelakkan jurang digital. Inisiatif seperti Keterangkuman Digital Nasional Malaysia menyediakan literasi digital dan akses internet mampu milik kepada komuniti kurang mendapat perkhidmatan. Kerjasama antara kerajaan, sektor swasta dan masyarakat diperlukan bagi memperluaskan infrastruktur digital, terutama di luar bandar. Program subsidi internet dan peranti percuma boleh meningkatkan keterangkuman. Pendidikan dan latihan kemahiran digital harus melibatkan semua golongan, termasuk warga emas dan kurang upaya. Kesedaran keselamatan siber juga penting bagi memastikan penggunaan teknologi yang bertanggungjawab. Pendekatan holistik ini menjamin manfaat transformasi digital dapat dinikmati oleh semua lapisan masyarakat dalam menuju dan memacu ke arah pembangunan dan penyesuain kendiri bandar pintar nanti.

Media juga mempunyai peranan tersendiri dalam menyebarkan maklumat mengenai inisiatif bandar pintar dan pendigitalan serta meningkatkan kesedaran tentang manfaat dan mendidik masyarakat tentang kepentingan menerima teknologi baharu. Media juga boleh memastikan akauntabiliti pihak berkepentingan dengan melaporkan kemajuan projek bandar pintar, memastikan ketelusan dan melibatkan masyarakat dalam perbincangan mengenai privasi, keselamatan dan penggunaan data secara etika.

Cabaran dan peluang dalam transformasi digital

Walaupun transformasi digital di kawasan bandar membuka peluang besar dalam meningkatkan kecekapan, inovasi dan pertumbuhan ekonomi, ia juga membawa beberapa cabaran yang perlu diatasi. Antara cabaran utama ialah keselamatan siber, yang mana ancaman seperti serangan siber, pencurian data dan penipuan dalam talian semakin meningkat. Isu privasi data juga menjadi kebimbangan, kerana penggunaan teknologi digital yang meluas meningkatkan risiko penyalahgunaan maklumat peribadi. Kesedaran keselamatan siber juga penting bagi memastikan penggunaan teknologi yang bertanggungjawab. Dengan peningkatan keterhubungan bandar, risiko berkaitan privasi data dan keselamatan siber turut meningkat, menjadikan perlindungan data peribadi dan kesedaran keselamatan digital sebagai keutamaan. Syarikat teknologi dan kerajaan perlu bekerjasama dalam membangunkan dasar keselamatan siber yang kukuh, termasuk perlindungan daripada serangan siber serta kawalan ketat terhadap penggunaan data peribadi. Selain itu, jurang digital masih wujud apabila sebahagian penduduk bandar, terutamanya golongan berpendapatan rendah dan warga emas, menghadapi kesukaran dalam mengakses teknologi atau kekurangan kemahiran digital yang mencukupi. Tambahan pula, kos yang tinggi untuk infrastruktur digital, perisian terkini dan langganan perkhidmatan internet berkelajuan tinggi boleh membebankan individu serta perniagaan kecil dan sederhana. Projek transformasi digital juga memerlukan pelaburan besar, justeru kerjasama sektor awam-swasta serta mekanisme pembiayaan inovatif menjadi elemen penting bagi menjamin pembangunan infrastruktur dan teknologi yang mampan untuk manfaat semua. Oleh itu, penyelesaian holistik diperlukan untuk memastikan transformasi digital yang lebih inklusif dan selamat bagi semua lapisan masyarakat.

Kesimpulannya, transformasi digital memainkan peranan penting dalam membentuk bandar pintar yang lebih cekap, mampan dan inklusif di Malaysia dan ASEAN. Teknologi seperti AI, IoT dan analitik data digunakan untuk meningkatkan tadbir urus, mengoptimumkan perkhidmatan bandar, serta menyelesaikan cabaran seperti kesesakan lalu lintas dan kecekapan tenaga. Pendekatan pihak berkepentingan utma yang melibatkan kerajaan, industri, akademia, masyarakat dan media memastikan transformasi digital ini bersifat holistik dan berdaya tahan. Inisiatif seperti Pelan Induk Bandar Pintar dan Ekonomi Digital Nasional menunjukkan komitmen kerajaan dalam pembangunan bandar pintar. Walau bagaimanapun, cabaran seperti keselamatan siber, privasi data dan jurang digital perlu diatasi bagi memastikan akses saksama kepada teknologi. Kerjasama sektor awam dan swasta diperlukan untuk membiayai infrastruktur digital yang mampan, memastikan setiap lapisan masyarakat dapat menikmati manfaat transformasi ini dalam menuju masa depan bandar pintar yang lebih baik.